Gramatikaj terminoj en Ediscio

En Ediscio, sub la adreso http://www.ediscio.com/cardboxes/483-esperanto---gramatiko mi kreis bazon de gramatikaj terminoj – entute 144 kartoj. La bazo estas por polaj esperantistoj.

Lernu kun Ediscio

Sub la adreso www.ediscio.com troviĝas retejo, en kiu, kreinte sian konton, oni povas krei vortarajn bazojn kaj ekzerci ilin. La retejo laboras laŭ la konata sistemo de Leitner. Post mia interveno la kreinto de la retejo aldonis priservon de la esperantaj literoj kaj nun ĉio funkcias bone.

Ĝenerale, oni kreas bazojn permane, sed se vi havas bazon en la formato CSV aŭ Excel, vi povas importi ĝin. Oni eĉ povas kunlabori kun aliaj personoj.

Mi preparis mallongan bazon Esperanto – religio, kiu povas servi kiel ekzemplo. Ĝis nun estas 86 kartoj.

Gramatiko por seriozaj esperantistoj

La esperantan gramatikon oni lernis komence el la fama aro de 16 Zamenhofaj reguloj, sed mi suspektas, ke la plejmulto da esperantistoj ekkonas ĝin antaŭ ĉio el normalaj manlibroj kaj ĉe tio finas sian gramatikan edukadon. Tio kompreneble sufiĉas por normala uzo kaj estas nenio malbona en tio.

Se vi tamen volas pli serioze okupiĝi pri Esperanto, necesa estas pli detala priskribo de la gramatiko. Mi studis ĝin iam el la libro “Gramatiko” de Andrzej Pettyn, eldonita en la 80-aj jaroj per Pola Esperanto-Asocio. Ĝi estas klasika libro, kiu prezentas la gramatikon en tradicia maniero konata de dekoj da jaroj en ĉiuj lernejoj.

Pli modernan, pli semantikan, ni diru, manieron prezenti la gramatikan materialon montras la gramatikaj manlibroj de Bertilo Wennergren – el ili mi rekomendas speciale la pli mallongan version sub la titolo “Detala lernu!-gramatiko”, kiun oni povas elŝuti senpage (dosiero PDF) el kelkaj retejoj, ekzemple el ĉi tie. La libro estas por lernantoj jam sufiĉe bone parolantaj/legantaj Esperanton, ĉar ĝi estas skribita entute en Esperanto. Ĝi servas do ne kiel baza fonto de scio, sed kiel ties pliprofundigo, kiel alia metodo prezenti la materialon, kun tre multaj ekzemploj de uzo. Ne estas eble tralegi ĝin en kelkaj tagoj – oni devas studi atente, po kelkaj paĝoj tage.

Ŝatus al mi alia licenco – anstataŭ klasika kopirajto pli bona estus Creative Commons kiu permesus traduki la enhavon al aliaj lingvoj.

Esperantaj interjekcioj

Sub la adreso http://esperanto.davidgsimpson.com/eo-interjections.html oni povas trovi liston de utilaj esperantaj interjekcioj (kiel diable!, ek!, fi!, hola!), kiujn oni povas uzi en skribaj kaj parolataj tekstoj. La naciajn tradukojn oni devas tamen zorgeme pripensi, ĉar la emocia valoro de la interjekcioj estas tre grava.

Esperantilo kiel legilo

Esperantilo estas programo de la pola programisto Artur Trzewik (loĝanta de multaj jaroj en Germanio), danke al kiu oni povas skribi, traduki kaj korekti ortografie kaj gramatike tekstojn kaj ankaŭ fari multajn interesajn lingvajn analizojn. Ĝi estas sendube la plej bona komputila ilo por la esperantista movado – vere impona laboraĵo.

Esperantilo povas esti ankaŭ legilo de tekstoj kun helpo de vortaro. La ekrankopio montras tekston kopiitan de blogo – duobla klako sur vorto montras tuj ĝian tradukon en la vortaro.

Esperantilo kunlaboras ankaŭ kun la redaktilo OpenOffice.

Ekzercoj kun jMemorize

Estas tre multaj programoj helpantaj ekzerci vortojn, tamen nemultaj akceptas Unikodon, kio estas necesa kaze de Esperanto.

Mi preferas la softvaron jMemorize – liberan, malfermitkodan ilon, en kiu oni povas uzi esperantajn literojn. Se vi jam havas bazon de vortoj (en Unikodo), vi povas importi ĝin kiel koman dosieron kaj uzi dum la importo la kodpaĝon UTF-16. Tiu ĉi metodo funkcias kaj la ĉi-suba ekrankopio montras karton kun esperanta kaj pola vortoj.

Kiel diri - ankoraŭfoje

Jen alia ekzemplo de laŭtema vortaro – la ĉapitron “Libro – legi” mi publikigis antaŭ 20 jaroj en la magazino “Pola esperantisto”.

La tutan libron vi povas trovi en la katalogo de UEA.

stilo	styl
klara	jasny, klarowny
glata	gładki
natura	naturalny
lapidara	lapidarny
flua	płynny, potoczysty
rigida	sztywny
populara	popularny
pitoreska	obrazowy, malowniczy
elokventa	elokwentny, krasomówczy
originala	oryginalny
seka	suchy
familiara	familiarny, poufały
telegrafa	telegraficzny
konciza	zwięzły
lakona	lakoniczny
pompa	napuszony, pompatyczny
stilon poluri	wygładzać styl
stilon rafini	rafinować
stilon glatigi	wygładzać
stilon novigi	odnawiać, unowocześniać
stilaj malglataĵoj	stylistyczne chropowatości
unuformeco de la stilo	jednorodność stylu
figurriĉa stilo	styl bogaty w przenośnie, obrazowy
doni reliefon al sia stilo	wycyzelować swój styl
teksto farĉita per ŝablonaj, gurditaj, banalaj esprimoj	tekst nafaszerowany szablonowymi, bezmyślnymi, banalnymi wyrażeniami.
kliŝoj	klisze, schematy
trivitaj metaforoj	wytarte metafory
nuanco de stilo	niuans stylu
pika originaleco de la stilo	ostra, pikantna oryginalność stylu
stillerta verkisto	pisarz o zręcznym stylu, o dobrym warsztacie
Klareco estas la distingo (marko) de bona stilo.	Jasność jest wyróżnikiem (oznaką) dobrego stylu.
bele tornita frazo	dobrze "utoczone" zdanie
kultismo (afekta, rafinita prilaboro de la stilo)	kultyzm (afektowane, wyrafinowane opracowanie stylu)
Admiru la nudecon de lia stilo.	Podziwiaj jasność jego stylu.
La noveco de tiu stilo ne kompensas ĝian malbelecon.	Nowatorstwo tego stylu nie kompensuje jego brzydoty.
La pompo de la stilo ne sufiĉas por kaŝi la senhavecon de la verko.	Napuszoność stylu nie wystarcza, aby ukryć beztreściowośĉ dzieła.
verko	dzieło, praca
romano	powieść
aventura	przygodowa
detektiva	detektywistyczna
sciencfikcia	science-fiction
drama	dramatopisarska
komedia	komediowa
romaneska	sentymentalna
fantasta	fantastyczna
enuiga	nudziarska
nigra	czarna
malserioza	lekka, niepoważna
instrua	oświatowa
simpla intrigo	prosta intryga
malsimpla intrigo	skomplikowana intryga
pornografio	pornografia
lasi liberan flugon al sia fantazio	popuścić wodze fantazji
La fono de la romano estas Nederlando.	Tłem powieści jest Holandia.
ĉerpi materialon el ies verko	zaczerpnąć materiał z czyjegoś dzieła
plagiati	dokonać plagiatu
rebaki la tutan verkon	przerobić całe dzieło
Tio estas frukto de lia unuatempa verkado.	Jest to owoc jego wczesnej twórczości.
Li rakontis pecon el siaj bubaj jaroj.	Opowiedział obrazki ze swych szczeniących lat.
honorarioj de aŭtoro de libro	honorarium autora książki
rezigni la aŭtorrajton	zrezygnować z praw autorskich
jurisprudenco pri aŭtora proprieto	orzecznictwo w sprawie intelektualnej własności autora
rajto de aŭtoreco	prawo autorskie, prawo autorstwa
dediĉi libron al iu	zadedykować komuś książkę
omaĝi al iu per dediĉo de libro	złożyć komuś hołd zadedykowaniem książki
malkonfesi verkon	nie przyznawać sie do autorstwa, zaprzeć sie autorstwa
kopii laŭ originala manuskripto	skopiować z pierwotnego rękopisu
libro	książka
manuskripto prespreta	maszynopis (rękopis) gotowy do druku
libro broŝurita	książka broszurowana
libro lede bindita	książka oprawna w skórę
ĵaketo	obwoluta
dorso de libro	grzbiet książki
luksa eldono	wydanie luksusowe
eldono kun notoj	wydanie z przypisami
definitiva eldono	wydanie ostateczne
elĉerpita eldono	wydanie wyczerpane
libro dividita en 30 ĉapitroj	książka podzielona na 30 rozdziałów
tabelo de enhavo	spis treści
la libra merkato	rynek książki
bibliofilo	bibliofil
ekslibriso	ekslibris
libro de eleganta tipografio	książka o ładnym druku
vinjeto	winieta
formato	format
libro en plej granda formato	książka w największym formacie
formato de 14 per 20 centimetroj	format 14 na 20 cm
oktavo	ósemka
kvarto	czwórka
legi libron	czytać książkę
leginda libro	książka warta przeczytania
renkonti plaĉon ĉe la legantoj	spodobać się czytelnikom
legi libron per unu spiro	przeczytać książkę jednym tchem
papilie tralegi libron	przeczytać powierzchownie, przekartkowaĉ
transsalti tutajn liniojn	przeskakiwać całe wiersze
transsalti la paĝojn de priskribo	przeskakiwać strony z przypisami
paĝosigno	paginacja
diĝesto	wyciąg, streszczenie
verkoj de grandaj pensistoj	książki wielkich myślicieli
narkota legaĵo	narkotyczne czytadło, coś, co czyta się jak w transie
senti naŭzon ĉe la legado	odczuwać mdłości przy czytaniu
Ne ofendu la orelojn de viaj junaj legantoj.	Nie obrażaj uszu twych młodych czytelników.
malvigliĝo de la legemo	osłabienie skłonności do czytania
biblioteko prunta	wypożyczalnia
biblioteko konsulta	biblioteka doradcza, konsultacyjna
biblioteko rondiranta	biblioteka krążąca, bibliobus
biblioteko referenca	biblioteka konsultacyjna
provizi bibliotekon per binditaj libroj	zaopatrzyć bibliotekę w oprawne książki
inkunablo	inkunabuł