niedziela, 21 czerwca 2009

Przyimek en

Przymek en znaczy „w” (miejsce, czas), „do” (kierunek).

En la ĉambro estas kvar knabinoj. W pokoju są cztery dziewczyny.
Mi vidis ŝin hieraŭ en la kinejo. Widziałem ją wczoraj w kinie.
En la tuta mondo. Na całym świecie.
Ili loĝas en Madrido. Oni mieszkają w Madrycie.
Ili havis armilojn en la manoj. Oni mieli broń w rękach.
En malproksimo mi ekvidis altajn montojn. W oddali zobaczyłem wysokie góry.
Petro eniris en la ĉambron. Piotr wszedł do pokoju.
Paŭlo tenas monon en la poŝo. Paweł trzyma pieniądze w kieszeni.
Paŭlo metis monon en la poŝon. Paweł włożył pieniądze do kieszeni.
La knabino kuras en la korto. Dziewczynka biega po podwórku.
La knabino kuris en la korton. Dziewczynka pobiegła na podwórko.
Iru tuj en vian ĉambron. Idź natychmiast do swojego pokoju.
Io falis en mian okulon. Coś wpadło do mojego oka.
Venis en mian kapon feliĉa penso. Przyszła mi do głowy szczęśliwa myśl.
Ili vizitos Parizon en majo. Oni odwiedzą Paryż w maju.
En la venonta semajno okazos lingva seminario. W przyszłym tygodniu odbędzie się seminarium językowe.
En vintro mi ofte vojaĝas al Zakopane. Zimą często podróżuję do Zakopanego.
En la somero mi aĉetos aŭtomobilon. Latem (tego lata) kupię samochód.
Mi finos mian laboron en kvar monatoj. Skończę moją pracę w pięć miesięcy.
En la nokto estas mallume. Nocą jest ciemno.

Znaczenia przenośne:

Parolu en la lingvo Esperanto. Mów w języku esperanto.
Ili vivis en granda mizero. Oni żyli w wielkiej biedzie.
La malsanulo mortis en turmentoj. Chory umarł w męczarniach.
Dividu la kukon en kelkajn partojn. Podziel ciasto na kilka części.
Ŝi diris tion en granda kolero. Ona powiedziała to w wielkim gniewie.
Ili sidis en rondo ĉirkaŭ la fajro. Oni siedzieli wkoło wokół ognia (ogniska).
Ni vivis ĉiam en granda amikeco. Żyliśmy zawsze w wielkiej przyjaźni.
Ilia ŝipo estis en danĝero. Ich statek był w niebezpieczeństwie.
Ŝi mortis en tre maljuna aĝo. Ona umarła w bardzo późnym (starym) wieku.
Agu ĉiam en plena unueco. Działajcie zawsze w pełnej jedności.
Donu al mi la prezon en eŭroj. Podaj mi cenę w euro.
En tiaj okazoj oni uzas alian vorton. W takich przypadkach używa się innego wyrazu.

Przyimek en jest często stosowany jako przedrostek przed czasownikami, „ukierunkowując” go. Najlepiej zilustrują to przykłady:

skribi – pisać; enskribi – wpisywać
iri – iść; eniri – wchodzić
salti – skakać; ensalti – wskakiwać
marŝi – maszerować; enmarŝi – wmaszerowywać
kuri – biegać; enkuri – wbiegać
meti – kłaść; enmeti – wkładać
havi – mieć; enhavi – zawierać
ĵeti – rzucać; enĵeti – wrzucać

Przyimek en może też występować jako osobny wyraz z przysłówkową lub przymiotnikową końcówką gramatyczną.

ene – wewnątrz; la mono estas ene – pieniądze są w środku
ena – wewnętrzny; la ena parto de la domo estas luksa – wewnętrzna część domu jest luksusowa

el: Esperanto en dek lecionoj

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz